1.
Which of the following schedules of the Constitution of India recognises 22 languages as official languages?
2.
The gives bar graph shows the number of runs scored by a team in each of the first six overs of a match
3.
What is a code generally hidden in games or spreadsheet and causes harm to the data?
4.
What proportion do the elected members of the district level Panchayat have in the District Planning Committee?
5.
A school conducts periodical exams every second month. Maximum total marks in each periodical exam are 500. The aggregate marks obtained by one student in each periodical exam in a particular academic year are represented in the line-graph given below.
6.
Select an appropriate from the answer figure to fit it in the place of?
8.
Which state borders Punjab on the South?
9.
The following figure is folded to form a cube. Which representation of the cube in the given option is correct one?
11.
A can dig a hole in 40 days and B can do it in 60 days. Along with C, they did the job in 12 days only. In how many days can C alone dig two such holes?
12.
Captain Amarinder Singh was commissioned in which regiment of the Indian Army?
13.
Which of the following numbers are present in only 3 geometrical figures in the given diagram?
14.
When was the province of “East Punjab” renamed as the state of “Punjab”?
15.
Alluvial plains formed by Ghaggar river in south-east of Punjab are known as __________ .
16.
If 20 women earn ₹ 2000 in 5 days, how much will 30 women earn in 8 days?
17.
Which among the following is a warrior sect of Sikhism?
18.
Soda water contains which of the following gases?
19.
ਜੇ ਆਪ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ, ਲਈ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
20.
Which number will come in place of the question mark (?) in the given number series? 5, 6, 10, 18, 20, ?, 40, 162
21.
In right-hand thumb rule, thumb point towards ___________.
22.
The following figure is folded to form a cube. Which of the following pairs of symbols will be on opposite sides?
23.
Ram and Sham both are happy ਵਾਕ ਦਾ ਸਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ।
24.
ਸੱਤਾ ਤੇ ਬਲਵੰਡ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਰੂਪ ਸੀ।
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਭਾਈ ਸੱਤਾ ਤੇ ਬਲਵੰਡ ਦੀ ਜੋੜੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਕਾਵਿ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਬਾਬੀਆਂ ਦੀ ਜੁਗਲ ਗਾਇਕੀ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਨ ਚੜ੍ਹੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ 'ਰਾਮਕਲੀ ਦੀ ਵਾਰ (ਟਿਕ ਦੀ ਵਾਰ) ਦਾ ਗੁਰੂ ਰੂਪ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਫਨ ਵਿਚ ਮੁਹਾਰਤ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚ ਸਥਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ । ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਗਾਇਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਬਾਖੀਆਂ ਨੇ ਗੁਰਿਆਈ ਦੇ ਤਿਲਕ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ-ਜੋਤ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਵੱਖ ਗੁਰੂ-ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਪਲਟਣ ਵਰਗੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਰਮਜ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਵਾਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਰੁੱਸਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦਾ ਮਾਣ ਸੀ ਅਤੇ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦ ਗੁਰੂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਏ ਦੀ ਆਸ ਵੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਰਲ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨ ਦੀ ਜਾਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਆਉਣ ਨਾਲ (ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਜਾਣ ਨਾਲ) 'ਸ਼ਰਧਾ' ਤੇ 'ਹੁਨਰ ਸਿੱਖ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋਇਆ।
25.
Where is Shamsher Khan’s tomb located in Punjab?
26.
Which among the following is NOT a type of Jhumar Dance?
27.
Which city of Punjab is famously known as City Beautiful?
28.
Which article of the Constitution of India authorises the President to seek the opinion of the Supreme Court?
29.
Select the letter-cluster that can replace the question mark (?) in the following series. YXW, VUT, ?, PON
30.
ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਸੱਤਾ ਤੇ ਬਲਵੰਡ ਦੀ ਰਚਿਤ ਕਿਹੜੀ ਰਚਨਾ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਭਾਈ ਸੱਤਾ ਤੇ ਬਲਵੰਡ ਦੀ ਜੋੜੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਕਾਵਿ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਬਾਬੀਆਂ ਦੀ ਜੁਗਲ ਗਾਇਕੀ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਨ ਚੜ੍ਹੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ 'ਰਾਮਕਲੀ ਦੀ ਵਾਰ (ਟਿਕ ਦੀ ਵਾਰ) ਦਾ ਗੁਰੂ ਰੂਪ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਫਨ ਵਿਚ ਮੁਹਾਰਤ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚ ਸਥਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ । ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਗਾਇਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਬਾਖੀਆਂ ਨੇ ਗੁਰਿਆਈ ਦੇ ਤਿਲਕ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ-ਜੋਤ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਵੱਖ ਗੁਰੂ-ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਪਲਟਣ ਵਰਗੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਰਮਜ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਵਾਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਰੁੱਸਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦਾ ਮਾਣ ਸੀ ਅਤੇ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦ ਗੁਰੂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਏ ਦੀ ਆਸ ਵੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਰਲ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨ ਦੀ ਜਾਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਆਉਣ ਨਾਲ (ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਜਾਣ ਨਾਲ) 'ਸ਼ਰਧਾ' ਤੇ 'ਹੁਨਰ ਸਿੱਖ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋਇਆ।
31.
Select the correct alternative which can complete the figure:
32.
Which of the following answer figure complete the series of the question figure?
33.
In a fibre optic cable signal travels in the form of:
35.
Article 22 of India constitution related to Fundamental Rights, provides the citizens with______ .
36.
Who was the Mahant of Gurudwara Guru ka Bagh before it was obtained by Akali dal in the year 1922?
38.
Which is a Sikh festival held to commemorate Shri Guru Nanak Dev Ji’s birth?
39.
ਸੱਦੀ ਨਾ ਬੁਲਾਈ ਮੈਂ ਲਾੜੇ ਦੀ ਅਖਾਣ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੋ।
40.
Which of the following provisions of the Indian Constitution has been taken from the Weimar Constitution of Germany?
41.
Why did Anand decide against choosing a clerical job?
43.
What led to the surprising result in the first year?
45.
Which provision of the Constitution of India provides immunity from 'self - incrimination' (witness against himself)?
46.
ਠੰਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਣਨਾ ਮੁਹਾਵਰੇ ਦਾ ਅਰਥ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰੋ।
47.
If you want to store charge, which of the following device you will use?
48.
Find the missing term in the following letter series: CHM, ______, EJO, FKP
49.
Which disease among the following does not have a vaccine?
50.
ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ।
52.
Select the number that can replace the question mark (?) in the following series. 32, 37, 44, 56, 61, ?
53.
In which year was the Sikh political party Shiromani Akali Dal found?
56.
Study the following bar graph and answer the question based on it.
57.
The given frequency polygon represents data obtained from a grouped frequency distribution giving test scores of students. The class marks are given along the horizontal axis and the frequencies are given along the vertical axis.
60.
The average temperature of the first four days of a week is 37°C and the next 2 days is 39°C. If the average temperature of the week is 38°C, then the temperature of the last day is :
61.
The government’s ‘Padhna Likhna Abhiyan’ aims to achieve which of the following?
62.
What is another name of Qia Raipur Sports Festival?
63.
Find the average of following numbers: 245, 452, 729, 927, 121, 208
64.
Which among the following is built in computers to connect it to a wired network?
65.
Which Sikh Guru created the Khalsa in 1699?
66.
Panchayati Raj Institutions and urban local bodies led towards a system called:
67.
Students from which state were selected by Anand Kumar?
69.
'ਰਾਹਤ' ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਹੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ।
70.
If M is the brother of the mother of the son of N, then how is M related to N?
71.
A sum fetched a total simple interest of ₹ 5,409 at the rate of 9% p.a. in 5 years. What is the sum?
72.
Find the missing term in the following letter series: PQ, ___, VW, YZ
73.
Who among the following addresses the House of the People at the first session after each general election and at the commencement of the first session of each year?
74.
Six friends P, Q, R, S, T and U were aged differently. Number of persons elder to Q was thrice as that the number of persons younger to R but elder to T. Who was the 2nd eldest person?
75.
How many students have made it to different IITs in the country in the last seven years?
76.
Seema bought a book and sold it to Reema with 20% of profit. After some days she needed that book from Reema. Reema sold that book to Seema at ₹ 396 with 10% of profit. What is the cost price of the book?
77.
Select the number that will come next in the following series,’ 5, 6, 14, 45, ___
79.
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੈਰੇ ਦਾ ਢੁਕਵਾਂ ਸਿਰਲੇਖ
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਭਾਈ ਸੱਤਾ ਤੇ ਬਲਵੰਡ ਦੀ ਜੋੜੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਕਾਵਿ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਬਾਬੀਆਂ ਦੀ ਜੁਗਲ ਗਾਇਕੀ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਨ ਚੜ੍ਹੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ 'ਰਾਮਕਲੀ ਦੀ ਵਾਰ (ਟਿਕ ਦੀ ਵਾਰ) ਦਾ ਗੁਰੂ ਰੂਪ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਫਨ ਵਿਚ ਮੁਹਾਰਤ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚ ਸਥਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ । ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਗਾਇਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਬਾਖੀਆਂ ਨੇ ਗੁਰਿਆਈ ਦੇ ਤਿਲਕ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ-ਜੋਤ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਵੱਖ ਗੁਰੂ-ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਪਲਟਣ ਵਰਗੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਰਮਜ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਵਾਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਰੁੱਸਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦਾ ਮਾਣ ਸੀ ਅਤੇ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦ ਗੁਰੂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਏ ਦੀ ਆਸ ਵੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਰਲ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨ ਦੀ ਜਾਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਆਉਣ ਨਾਲ (ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਜਾਣ ਨਾਲ) 'ਸ਼ਰਧਾ' ਤੇ 'ਹੁਨਰ ਸਿੱਖ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋਇਆ।
81.
Delhi has all the legislative powers of a state, Except:
82.
Who among the following appears on behalf of the government of India in any reference made by the president to the Supreme Court as per Article 143 of the Constitution of India?
83.
In which district Roshni Da mela organised every year in Punjab?
84.
A sum of money at simple interest amounts to ₹9,015 in 5years and to ₹10,054 in 6 years. The sum is:
87.
Where is the Gurudwara Dukh Nivaran Sahib located?
88.
Identify the segment in the sentence which contains a grammatical error. I do not /agree to / you in / this matter.
89.
Select the letter-cluster that can replace the question mark (?) in the following series. DJPV, CHMR, BFJN, ?
90.
Which among the following was not a part of Patiala and East Punjab States Union?
91.
At which part of the eye is the image of an object formed?
92.
Select the answer figure that can replace the question mark (?) series given in the problem figure.
93.
ਸੱਤਾ ਬਲਵੰਡ ਰਚਿਤ ਵਾਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਕੀ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਭਾਈ ਸੱਤਾ ਤੇ ਬਲਵੰਡ ਦੀ ਜੋੜੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਕਾਵਿ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਬਾਬੀਆਂ ਦੀ ਜੁਗਲ ਗਾਇਕੀ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਨ ਚੜ੍ਹੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ 'ਰਾਮਕਲੀ ਦੀ ਵਾਰ (ਟਿਕ ਦੀ ਵਾਰ) ਦਾ ਗੁਰੂ ਰੂਪ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਫਨ ਵਿਚ ਮੁਹਾਰਤ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚ ਸਥਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ । ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਗਾਇਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਬਾਖੀਆਂ ਨੇ ਗੁਰਿਆਈ ਦੇ ਤਿਲਕ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ-ਜੋਤ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਵੱਖ ਗੁਰੂ-ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਪਲਟਣ ਵਰਗੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਰਮਜ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਵਾਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਰੁੱਸਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦਾ ਮਾਣ ਸੀ ਅਤੇ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦ ਗੁਰੂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਏ ਦੀ ਆਸ ਵੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਰਲ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨ ਦੀ ਜਾਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਆਉਣ ਨਾਲ (ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਜਾਣ ਨਾਲ) 'ਸ਼ਰਧਾ' ਤੇ 'ਹੁਨਰ ਸਿੱਖ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋਇਆ।
94.
ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਚ ਸੱਤਾ ਤੇ ਬਲਵੰਡ ਦਾ ਕੀ ਦਰਜਾ ਸੀ ?
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਭਾਈ ਸੱਤਾ ਤੇ ਬਲਵੰਡ ਦੀ ਜੋੜੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਕਾਵਿ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਬਾਬੀਆਂ ਦੀ ਜੁਗਲ ਗਾਇਕੀ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਨ ਚੜ੍ਹੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ 'ਰਾਮਕਲੀ ਦੀ ਵਾਰ (ਟਿਕ ਦੀ ਵਾਰ) ਦਾ ਗੁਰੂ ਰੂਪ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਫਨ ਵਿਚ ਮੁਹਾਰਤ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਚ ਸਥਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ । ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਗਾਇਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਬਾਖੀਆਂ ਨੇ ਗੁਰਿਆਈ ਦੇ ਤਿਲਕ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ-ਜੋਤ ਦੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਵੱਖ ਗੁਰੂ-ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਪਲਟਣ ਵਰਗੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਰਮਜ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਵਾਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਰੁੱਸਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦਾ ਮਾਣ ਸੀ ਅਤੇ ਬਖ਼ਸ਼ਿੰਦ ਗੁਰੂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਏ ਦੀ ਆਸ ਵੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਰਲ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨ ਦੀ ਜਾਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਆਉਣ ਨਾਲ (ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਜਾਣ ਨਾਲ) 'ਸ਼ਰਧਾ' ਤੇ 'ਹੁਨਰ ਸਿੱਖ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋਇਆ।
95.
Choose the correct synonym of ‘Genesis’.
